Tahir ŞİLKAN yazdı...
(23.Ölüm yıldönümünde Adnan Yücel'e saygıyla...)
*** "...
Vagonların 40 kişilikse de yapısı
80 Memet, 100 Memet yüklü hepsi.
Kilitlenmiş vagonların kapısı.
Tirenler gidiyor Mehmetçik dolusu.
Mehmetçik, Mejmet,
Mehmetçik Mehmet.
..." Nazım Hikmet'in şiirinde anlattığı vagonlar dolusu askerlik çok gerilerde kaldı. Şimdi parası olan için dört haftada bedelli askerlik var. (Hatta bir ara "ver parayı al tezkereyi" deyip askerlik yapmaya gitmeyip askerlik yapmış! sayılanlar olmuştu)
***
Askerliğimi kırk üç yıl önce dört aylık er olarak gül kokulu bir şehirde yapmıştım. Kışlanın çevresi gül tarlalarıyla kaplıydı. Fikret Kızılok'un seslendirdiği güzel şarkıdaki, "Süleyman başbakan, başbakan hep Süleyman"ın memleketinden söz ediyorum.
Askerden dönerken gül suyu ile gül kolonyası almıştım, gül reçeli de almak istemiştim ama param yetmemişti...
Belli şehirlerin ekonomisinde, temel askerlik eğitim merkezlerinin bu illerde kurulmuş olmasının önemli bir payı vardır. Bilecik, Burdur, Denizli, Erzincan, Hatay, Isparta, Malatya, Karabük, Sivas, Manisa, Kütahya bu anlamda ilk sayılacak şehirlerdir...
***
Edebiyatımızda, anı dışında, askerlik anlatılarına sık rastlanmaz. Mehmet Seyda'nın otobiyografik iki ciltlik 'Yanartaş' romanında anlamlı bir yer tutan askerlik anlatısı dışında, özel olarak sipariş üzerine yazılan askerlik hikayelerini saymazsak askerlik "tabu" olarak görülüp sık anlatılan bir yaşam dilimi değil.
***
"Saraylar saltanatlar çöker
kan susar birgün
zulüm biter.
menekşelerde açılır üstümüzde
leylaklarda güler.
bugünlerden geriye,
bir yarına gidenler kalır
bir de yarınlar için direnenler
..."
*** Üniversite yıllarında bir gece evimizde misafir ettiğimiz, yüzlerce yıl sonra bile anımsanacak "Yeryüzü Aşkın Yüzü Oluncaya Dek" şiirinin yaratıcısı, 2002 yılında (24 Temmuz)49 yaşında yitirdiğimiz Adnan Yücel'e, önemli bir olgu olmasına karşın askerlik üzerine yazılan şiirlerin azlığından söz ettiğimde, "ben yazdım" demiş ve eklemişti:"yakında çıkacak olan şiir kitabımda askerlik şiirlerim var."
Sohbet sırasında, Adnan Yücel'le aynı şehirde askerlik yaptığımız ortaya çıkmıştı. Benden sonraki tertipti...
Adnan Yücel, 1984 yılında yayınlanan "Bir Özlem Bir Türkü" başlıklı kitabında; askerlik şiirlerini, "Yaşanmaması Gereken Zaman Mektupları" başlığı altında yayınlamıştır. Bu şiirlerin ilkinden bir bölüm paylaşmak isterim:
"Hiç böyle bakmamıştım ağaçlara
Böyle yeşilden uzak
Böyle duygusuz
Biz ki ormanlarda unuturduk zamanı
Şimdi yaşam nöbette
Zaman uykusuz
Öfke dökülüyor ağaçlardan
Yürekler yapraklarda coşkusuz
Hiç böyle düşünmemiştim insanları
Böyle tek boyutlu
Böyle soğuk ve arzusuz..."
***
Askerlik üzerine en güzel şiirleri yazanın A.Kadir(Abdülkadir Meriçboyu) olduğunu düşünürüm. Harp Okulu son sınıf öğrencisi iken Nazım Hikmet'in şiirlerini ve ders kitapları dışında, Balzac'ın, Zola'nın, Tolstoy'un, Dostoyevski'nin bazı kitaplarını okudukları için yargılanıp hapis cezasına çarptırılan, kendisine ve arkadaşlarına yaşatılanları "1938 Harp Okulu Olayı ve Nazım Hikmet" kitabında şiirsel bir dille anlatan, A.Kadir.
A.Kadir "Mutlu Olmak Varken" başlıklı "Bütün Şiirleri"ni kapsayan kitabının, "Bölükte" başlıklı bölümünde, sekiz askerlik şiirine yer verir...
"TERHİS" başlıklı şiirini paylaşmak isterim:
"Tezkere var,
emir gelmiş dediler.
Hafik'li Zeynel'le Zile'li Saim
bizden müjde istediler.
Traş olduk.
Giyindik gri, lacivert renk renk esvaplarımızı.
Sonra haber geldi,
hazır olun, diye,
yolculuk akşama.
ve Maksut Çavuş,
son cigarasını ikram etti ayrılırken,
bir senedir kavgalı olduğu adama."
